Verborgen schat



Hidden treasure







Author: Jan Keevel

Photos: Jan Keevel
Video: Jelte Rep

Verborgen schat op Kasteel de Haar


Het met weelde overladen Kasteel de Haar, het voormalig buitenhuis van de baronnen Van Zuylen van Nijevelt van de Haar is rijk aan verhalen, daarnaast herbergt het vele kunstschatten.

Verborgen schat

Tussen alle kunstvoorwerpen op Kasteel de Haar staat een kleine “verborgen schat”:
In de Ridderzaal, onopvallend op een side-table met drankflessen, staat een bijzonder mahjongkistje.

Dit kistje trok meteen mijn aandacht. Na enig aandringen mocht ik nader onderzoek doen.

Deze webpagina bevat een samenvatting van het onderzoeksrapport.

Van dichtbij ziet het kistje er direct interessant uit:
De afbeelding op de voorkant komt hoogstwaarschijnlijk uit "The Story of the Western Wing", een van de beroemdste Chinese drama’s geschreven door toneelschrijver Wang Shifu.
Het stuk gaat over de geheime liefdesrelatie tussen Zhang Sheng, een jonge student, en Cui Yingying, de dochter van een hoofdminister van het Tang-hof. Sinds het verschijnen van dit stuk in de dertiende eeuw, is het ongeëvenaard populair.

"China's meest populaire liefdeskomedie” werd door moralisten beschouwd als een onfatsoenlijk, immoreel en losbandig werk. Het werd dus hoog op de lijst van verboden boeken geplaatst.


Achter het schuifdeksel vinden we vijf lades.
Op elk van de vijf lades staan vier Chinese karakters. Deze opschriften zijn groepen van 4 woorden, deze stammen uit oude geschriften en tradities. Dit geldt ook voor de afbeeldingen op de zgn. geluksstenen. Er zijn diverse traditionele series woordgroepen waaronder de series op deze lades en deze geluksstenen.

Het zijn zgn. traditionele karakters (= niet “vereenvoudigd”); deze worden van rechts naar links gelezen. De tekst is bovendien geschreven in een heel oude stijl.

Van boven naar beneden valt op deze lades te lezen:
  1. Vier vaardigheden: musiceren, schaken, kalligraferen, schilderen.
    De vier artistieke vaardigheden die een geleerde moet hebben.
  2. Vier bloemen: pruimenbloesem, orchidee, bamboe, chrysant.
    De vier edele bloemen in het Mahjong-spel; het natuurlijke karakter van deze planten heeft iets gemeen heeft met menselijke deugden.
    Deze vier bloemen zijn terug te vinden in oude schilderijen en gedichten die werden gebruikt om verhevenheid, rechtschapenheid, bescheidenheid en zuiverheid uit te drukken door Chinese literatoren.
    Ook bekend als de vier edele heren; ze staan voor gedragsregels, als je leeft volgens deze vier gedragsregels wordt je een mens van grote deugd, een edel mens.
  3. Vier windrichtingen: oost, zuid, west, noord.
    De vier winden in het mahjong-spel, ook de aanduidingen voor de vier spelers van het mahjong-spel.
  4. Vier beroepen: visser, houthakker, boer, geleerde.
    Traditioneel de vier respectabele beroepen (in het oude China), deze zijn ook vaak te zien op geluksstenen.
  5. Deze set is volgens traditionele regels gemaakt.

De stenen zijn met de hand gegraveerd. de graveringen zijn mooi en van zeer goede kwaliteit.
Bamboe-stenen met schreef en kringen-stenen met volmaakte cirkels maken deze set tot een hoogwaardige set.

Bamboe-1 is zoals gewoonlijk de heilige vogel Pe-ling. In dit geval een bijzondere en mooie afbeelding; niet alledaags, mogelijk uitzonderlijk te noemen.


De geluksstenen zijn zeer bijzonder! Deze combinatie van dieren en bomen is zeldzaam. Dat er vogels bij de bomen zijn afgebeeld is eveneens uitzonderlijk.
Yín bào shī xiàng 1 tijger, 2 luipaard, 3 leeuw, 4 olifant
tijger kracht, moed en dapperheid
luipaard dapperheid (maar ook echtelijke wreedheid)
leeuw bescherming, kracht, moed
olifant kracht en slimheid

Deze groep staat voor kracht, moed, bescherming, slimheid.

Deze dieren worden zelden op geluksstenen afgebeeld. Wel is er een bordspel bekend met deze dieren: Dòushòuqí.
Ook is er een bergketen ten oosten van Taipei waarbij de vier (lage) toppen de namen van deze dieren dragen.

Sōng bǎi tóng chūn 1 pijnboom, 2 cipres, 3 parasolboom, 4 Chinese mahonie
pijnboom lang leven
cipres lang leven, overvloed
Soms symboliseert een afbeelding iets omdat het klinkt als een ander woord; in dit geval klinkt het als het woord voor honderd (bai). Cipres wordt ook gebruikt om overvloed te symboliseren.
parasolboom vaak prinsessen- of keizerinnen-boom genoemd
Chinese mahonie vaderschap, ook hemelboom genoemd

Sōng bǎi tóng chūn is een felicitatiewens voor een geboorte of een verjaardag: “een lang leven zoals pijnboom en cipres”.

Pijnboom en cipres (Sōng, Bǎi) zijn traditionele symbolen voor “lang leven” door hun groenblijvende karakter.
De laatste twee eeuwigdurende bomen (Tóng, Chūn), zijn homoniemen van de woorden voor uitbundigheid en kracht - deze toevoeging benadrukt de wens..


Resultaat van het onderzoek
De experts zijn het met elkaar eens dat deze mahjong-set stamt uit de periode van de eerste westerse mahjong-hype, midden jaren 20 van de 20e eeuw (1920’s).
Het is een hoogwaardige set, een pronkstuk maar er is ook mee gespeeld.

De geluksstenen zijn bijzonder: de combinatie van de vier dieren en de vogels in de bomen is zeldzaam.

De bamboe-stenen zijn bijzonder, de vogel Pe-ling is bijzonder mooi.
De set was destijds al bijzonder door de combinatie van
  • de uitstekende graveringen;
  • de traditionele teksten op de lades;
  • de uitzonderlijke combinatie van de geluksstenen.

De gehele combinatie van al deze onderdelen maakt de set zeer bijzonder.
Daar komt bij dat de set erg goed bewaard is gebleven.

Conclusie
Helaas ontbreekt elke vorm van bewijs en moeten we het doen met de globale inschatting dat deze toch wel bijzondere set stamt uit de periode midden jaren 20 van de 20e eeuw (1920’s).

Er zijn wel diverse hypotheses ten aanzien van herkomst en (exacte) ouderdom.
Het meest tot de verbeelding spreekt de veronderstelling dat het Mahjong-kistje is verkregen door de, aan gin rummy verslingerde, barones Marguerite. Helaas is hier geen bewijs voor.
Geheel in de stijl van mahjong is dat wel een mooie mythe.




Verborgen schat, de film ...

Het onderzoek is verricht in juli 2018 door:
  • Jan Keevel (Nederland)
    Docent mahjong, oprichter mahjong-genootschap Pe-ling, zaalgids Kasteel de Haar, voorm. onderzoeker/analist/adviseur/manager (Informatiemanagement/ICT)
Bij het onderzoek zijn diverse mahjong-experts in binnen- en buitenland betrokken. Deze personen hebben geheel belangeloos hun kennis gedeeld en informatie geleverd. (in alfabetische volgorde van achternaam)
  • Shi Hua Chen (Denemarken)
    Freelance tolk
  • Ray Heaton (Wales, UK)
    Expert op gebied van mahjong-spellen m.n. het vertalen en interpreteren van geluksstenen, Associate Director voor The Mahjong Collector Magazine
  • Johni Levene (California, USA)
    Verzamelaar van en handelaar in mahjong-spellen (met circa 2000 spellen), eigenaar van Mah Jongg Marketplace, eigenaar van Mah Jongg Sales and Restoration, moderator voor Mah Jongg, That's It! en de Mah Jongg Collectors’s Association
  • Bill Price (England, UK)
    Verzamelaar van en handelaar in mahjong-spellen, oprichter van de Mah Jongg Collectors’s Association
  • Jelte Rep (Nederland)
    Geestelijk vader van de Nederlandse ToernooiSpelregels, oprichter mahjong-genootschap De Groene Draak, docent mahjong, eigenaar van www.mahjongmuseum.nl, schrijver van The Great Mahjong Book, Het Groot Mahjongboek, Het Nieuw Mahjongboek, documentairemaker en schrijver.
  • Yusuke Tamari (Japan)
    Freelance journalist, schrijver
  • Tony Watson (England, UK)
    Verzamelaar van mahjong-spellen (met 400+ spellen), lid van de Mah Jongg Collectors’s Association, restaurateur en graveur van Mahjong-stenen, Associate Director voor The Mahjong Collector Magazine.
Met dank aan:
  • Nicole Haasbroek, hoofdredacteur MahjongNews.com
  • Pim van Hest, medewerker Kasteel de Haar
  • Kimberly Letter, collectiebeheerder Kasteel de Haar
  • Katrien Timmers, conservator Kasteel de Haar
Foto’s: Jan Keevel
Video: Jelte Rep


Het onderzoek is verricht in juli 2018 door:
  • Jan Keevel (Nederland)
    Docent mahjong, oprichter mahjong-genootschap Pe-ling, zaalgids Kasteel de Haar, voorm. onderzoeker/analist/adviseur/manager (Informatiemanagement/ICT)
Bij het onderzoek zijn diverse mahjong-experts in binnen- en buitenland betrokken. Deze personen hebben geheel belangeloos hun kennis gedeeld en informatie geleverd. (in alfabetische volgorde van achternaam)
  • Shi Hua Chen (Denemarken)
    Freelance tolk
  • Ray Heaton (Wales, UK)
    Expert op gebied van mahjong-spellen m.n. het vertalen en interpreteren van geluksstenen, Associate Director voor The Mahjong Collector Magazine
  • Johni Levene (California, USA)
    Verzamelaar van en handelaar in mahjong-spellen (met circa 2000 spellen), eigenaar van Mah Jongg Marketplace, eigenaar van Mah Jongg Sales and Restoration, moderator voor Mah Jongg, That's It! en de Mah Jongg Collectors’s Association
  • Bill Price (England, UK)
    Verzamelaar van en handelaar in mahjong-spellen, oprichter van de Mah Jongg Collectors’s Association
  • Jelte Rep (Nederland)
    Geestelijk vader van de Nederlandse ToernooiSpelregels, oprichter mahjong-genootschap De Groene Draak, docent mahjong, eigenaar van www.mahjongmuseum.nl, schrijver van The Great Mahjong Book, Het Groot Mahjongboek, Het Nieuw Mahjongboek, documentairemaker en schrijver.
  • Yusuke Tamari (Japan)
    Freelance journalist, schrijver
  • Tony Watson (England, UK)
    Verzamelaar van mahjong-spellen (met 400+ spellen), lid van de Mah Jongg Collectors’s Association, restaurateur en graveur van Mahjong-stenen, Associate Director voor The Mahjong Collector Magazine.
Met dank aan:
  • Nicole Haasbroek, hoofdredacteur MahjongNews.com
  • Pim van Hest, medewerker Kasteel de Haar
  • Kimberly Letter, collectiebeheerder Kasteel de Haar
  • Katrien Timmers, conservator Kasteel de Haar
Auteur: Jan Keevel

Foto’s: Jan Keevel
Video: Jelte Rep


Deze webpagina bevat een samenvatting van het onderzoeksrapport.

Het onderzoek is - zowel in het Nederlands als in het Engels - vastgelegd in de volgende documenten:
  • Onderzoek mahjong-kistje Kasteel de Haar
  • Onderzoek mahjong-kistje Kasteel de Haar bijlage
  • Onderzoek mahjong-kistje Kasteel de Haar samenvatting (dit document resp. deze webpagina)
  • Research mah-jong chest castle de Haar
  • Research mah-jong chest castle de Haar appendix
  • Research mah-jong chest castle de Haar resume (dit document resp. deze webpagina)
Auteur: Jan Keevel

Foto’s: Jan Keevel
Video: Jelte Rep



 




Jan Keevel